İçinde bulunduğumuz teknoloji çağında, internet kullanımının en yaygın olduğu dönemde kişisel verilerin korunmasına özen göstermek gerektiği gibi çocukların kişisel verilerinin korunması konusuna da önem vermemiz gerekiyor. Özellikle Covid-19 salgınının neden olduğu pandemi sürecinde çocukların internet ortamında çok daha fazla zaman geçirme alışkanlığı kazandığını unutmayalım.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kişisel verilerin korunması kanunu kapsamında çocuklarımızı bilgilendirelim, uyaralım. Bu konu ebeveyn olarak çoğumuzun geciktiği önemli bir konu.
Yeni teknolojiye çok yatkın olup kullanımda çok başarılı olan yeni nesil çocuklarımızı, kişisel verilerin korunması kanunu kapsamında uyarmamızın nedenlerine gelirsek şu şekilde sıralayabiliriz.
- Çocuklar algı düzeyi ve yaşı nedeniyle kişisel verileri ve özel nitelikli kişisel verileri paylaşmanın sonuçlarını belirleyemezler.
- Ne tür risklerle, sorunlarla karşılaşacaklarını bilemezler.
- KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu) kapsamındaki yasal haklarını bilemezler.
- KVK – Kişisel Verileri Koruma Hukuku kapsamında yasal haklarını nasıl kullanacaklarını bilemezler.
- Ebeveynler dijital alanda zayıf olup çocuklarının çevrimiçi kontrollerini sağlayamazlarsa, çocuklar risklere karşı korunmasız kalırlar.
Gerekli tedbirler alınmadığı durumda karşılaşılacak riskler ve olumsuz etkiler;
- Siber zorbalık,
- Uygunsuz materyallere erişim,
- Uygunsuz internet sayfalarına erişim bunlardan başlıcalarıdır.
Özellikle Covid-19 ile mücadele ettiğimiz pandemi sürecinde çocukların internet ve sosyal medya kullanımlarında çok büyük artış oldu. Sosyal mesafe, izolasyon, uzaktan eğitim derken kullanım kontrolden çıktı diyebiliriz. Kişisel verilerin paylaşımını ve internetin amaç dışı kullanımını engelleyici denetimlerin bir şekilde sağlanması gerekir. Kişisel verilerin sosyal çevrede korunması konusunda ebeveynlere her zamankinden daha fazla görev ve sorumluluk düşmekte; özellikle de bu dönemde.
Anne ve babalar, kişisel verilerinin korunmasının önemini çocuklarınıza yaş grubuna göre anlayacakları dilde anlatmanız onların iyiliği için oldukça önemli. 6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu kapsamında çocukları ilgilendiren içeriklerin anlatılması konusuna gereken özeni göstermelisiniz.
Bunun için KVKK kurumu pratik önerilerin yer aldığı kitapçık/ broşürler hazırladı.
Bu broşürlerin kapsamını ve çocuklarımızın anlayacağı şekilde ufak değişikliklerle ekte bulabilirsiniz.
ÇOCUKLARIN KİŞİSEL VERİLERİNİN KORUNMASI
KİTAP-1
KİŞİSEL VERİN İŞLENİYORSA “BİLGİLENDİRİLMELİSİN” BİR KİŞİ YA DA UYGULAMA TARAFINDAN SANA AİT BİLGİLER İSTENİYORSA ÖNCE BU KONUDA SANA BİLGİ VERMEK ZORUNDALAR!
DİJİTAL ÇAĞDA ÇOCUKLARIN KİŞİSEL VERİLERİNİN KORUNMASI NE DEMEKTİR?
Adın, soyadın, adresin, yaşın ya da fotoğrafın gibi kişisel verilerin senden isteniyorsa ya da kullanılıyor ise bu konuda bilgilendirilme hakkın var. Sana bilgi verilmeden sen de kişisel verini kimseye ya da kuruma verme! Bilgilendirme metinlerinde anlamadığın konuları güvendiğin bir büyüğüne danışmaktan da çekinme.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
Kişisel verilerinin ne olduğunu biliyor musun?
- Adın, Soyadın, Yaşın, Ev Adresin, Fotoğrafların senin kişisel bilgilerindir.
- Bu bilgiler senden isteniyorsa hemen verme.
- Fotografını çekmek istiyorlarsa izin verme
- Önce bilgileri neden istediklerini sormalısın.
- Bilgileri nerede kullanacakları konusunda sana bilgi vermeleri gerekir.
- Sana verdikleri bilgilerde/yazılarda anlamadığın varsa bir büyüğüne danışmalısın.
LÜTFEN KİŞİSEL VERİLERİNİ PAYLAŞMADAN ÖNCE, BİLGİLENDİRİCİ METİNLERİ OKUMAK İÇİN ZAMAN AYIR VE KİŞİSEL VERİLERİNİN NEREDE, KİMLER TARAFINDAN, NE AMAÇLA KULLANILACAĞINI ÖĞREN.
Çevrimiçi faaliyetlerin sırasında neredeyse her hareketin yani internet geçmişin kaydedilir ve internete bağlandığın cihaz (tablet, bilgisayar, cep telefonu, oyun konsolu vb.) üzerinden birçok bilgine erişilebilir. Bu nedenle bir uygulamayı kullanmadan ya da bir internet sitesine girmeden önce kişisel verilerinin korunmasına yönelik bilgilendirici metinleri (aydınlatma metni, veri politikası, gizlilik politikası gibi çeşitli isimler verilir) dikkatli şekilde okumayı unutma.
ÇOCUKLARIN KİŞİSEL VERİLERİNİN KORUNMASI NASIL ANLATILIR?
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- Bilgin olsun ki, internete girdiğin anda internete bağlandığın (tablet, bilgisayar, cep telefonu, oyun konsolu vb.) bilgiler kayda geçilir.
- Bu bilgilere erişilebilinir.
- Bu bilgileri kullanabilmeleri için senin izin vermen gerekir.
- Bunun için bir yazı görüntülenebilir ve senin o yazıyı/ metni onaylaman istenir.
- Bunlara aydınlatma metni, veri politikası, gizlilik politikası gibi çeşitli isimler verilir.
- Bu yazıları/ metinleri çok dikkatli okumalısın ve neyi kabul ettiğini bilmelisin.
- Sana verdikleri bilgilerde/ yazılarda anlamadığın varsa bir büyüğüne danışmalısın.
- Ekrana düşen onay ekranlarını okumadan/ danışmadan onaylama!
Çocukların Kişisel Verilerinin Korunması : KİŞİSEL VERİLERİNİN BAŞKALARI TARAFINDAN HABERİN OLMADAN KULLANILDIĞINI FARK ETTİĞİNDE MUHAKKAK BİR BÜYÜĞÜNE HABER VER!
Kişisel verilerinin özellikle sosyal medyada haberin olmadan kullanıldığını ya da paylaşıldığını fark edersen (örneğin birisi senin adına bir profil açmış olabilir) annene, babana ya da güvendiğin bir büyüğüne haber ver. Çünkü sana ait kişisel bilgilerinin bu şekilde kullanımı uygun değil ve bunu engellemek için kullanabileceğin hakların var.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- Senin haberin olmadan kişisel verilerinin kullanıldığını görürsen,
- Örneğin: birisi senin adına bir profil açmış olabilir,
- Bunu hemen annene babana veya güvendiğin bir büyüğüne haber ver.
- Bunu engellemek için senin hakların var, onları bilmelisin.
- Bu bilgileri kullananlar ise cezalandırılırlar.
KİTAP-2
Neyi Paylaşacağına “Sen Karar Ver”
Çocukların Kişisel Verilerinin Korunması: NEYİ PAYLAŞACAĞINA SEN KARAR VER!
Tıpkı günlük hayatında olduğu gibi başkalarıyla paylaşmak istediğin ve istemediğin şeyleri dikkatli bir şekilde seçmelisin. Paylaştığın verilerinin senin zararına kullanılabileceğini unutma!
Çocukların Kişisel Verilerinin Korunması, çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- İstemediğin durumda senin kişisel bilgilerini kimse kullanamaz.
- Vermek/paylaşmak istediğin kişisel bilgilerine sen karar vermelisin.
- Ama unutma ki burada verdiğin bilgileri senin zararına olan bir konu için kullanabilirler.
- Dikkatli olmalısın.
- Bu noktada bilgileri paylaşmadan önce büyüğüne danışmakta yarar var.
İNTERNETTEKİ KİŞİLER HER ZAMAN DOST DEĞİLDİR!
Sosyal medya veya uygulamalar aracılığı ile tanıştığın kişiler çoğu zaman dost canlısı olmayabilir. Bu kişiler senden fotoğraf, video, adres, okul adı gibi bilgilerini istediğinde paylaşmadan önce çok iyi düşünmelisin.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- Sosyal medya da tanıştığın kişilere güvenme.
- Uygulama aracılığı ile tanıştığın kişilere güvenme.
- Karşında kim olduğunu bilmiyorsun, tanımıyorsun.
- Hep verdiğin kişisel bilgilerinin kötü amaç için kullanılabileceğini UNUTMA!….
- Sana söz verilmiş olmasına rağmen fotoğrafın, videon, adresin veya okul adın gibi bilgilerin kullanılabilir.
- Sonra çok üzülürsün!….
İNTERNETTE PAYLAŞTIĞIN BİLGİLER ASLA KAYBOLMAZ!
Sen sildiğini düşünsen de internette paylaştığın hiçbir şeyin kaybolmayacağını bilmelisin. Bunlar bir gün karşına farklı şekilde çıkabilir. Bu yüzden sonradan pişman olacağını düşündüğün görüntü ve bilgileri paylaşmamalısın.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- İnternette paylaştığın bir bilgiyi fikrini değiştirerek silmek isteyebilirsin.
- Silebilirsin, ama aslında sildiğini zannedersin.
- İnternette paylaştığın bir bilginin tam olarak silindiğini düşünme.
- Bir gün farklı bir ortamda karşına çıkabilir.
- Sonradan pişman olacağın bir bilgiyi bir süre içinde olsa paylaşma.
BAŞKALARININ FOTOĞRAFLARINI YA DA BİLGİLERİNİ PAYLAŞIRKEN ONLARDAN İZİN ALMALISIN!
Eğer paylaşacağın bir fotoğrafta başka insanlar bulunuyorsa, fotoğrafları paylaşmadan önce o kişilerden izin almalısın. Bu kişiler kendi fotoğraflarının paylaşılmasını istemiyor olabilirler.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
Bu da paylaşımın başka bir boyutu:
- Başkasına ait bir bilgi veya fotoğrafı başka kişilerle paylaşmak istersen
- Önce bilginin ve fotoğrafın sahibinden izin alman gerekir.
- Kendi kişisel bilgisinin paylaşılmasını istemeyebilir.
- Aynı şekilde başkalarıda sana ait kişisel bilgileri fotoğrafları senin açık rızan olmadan üçüncü şahıslarla paylaşamaz.
GİZLİLİK AYARLARI VE GÜVENLİ ŞİFRE KONUSUNDA BİLGİLENMELİSİN!
İnternet sitelerinin, internet bağlantılı oyuncakların, oyun konsollarının ya da uygulamaların; konum bilgin, fotoğraf arşivin, rehberin gibi sana özel birçok bilgiye kolayca erişebildiğini unutma. Gizlilik ayarları konusunda biraz araştırma yapman, güvenli şifreler kullanman ve gerçekten gerekli olmadıkça kişisel verilerini paylaşmaman seni birçok tehlikeden koruyacaktır.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- İnternet üzerinden oynadığın oyunlar, oyun konsolları uygulamalar kullanıyorsun
- Onlara erişim sağladığın zaman sana ait konum bilgin, fotoğraf arşivin, rehberin gibi sana özel kişisel verilerini ele geçirebilirler.
- Onları engellemen gerekir.
- Nasıl mı?
- Gizlilik ayarlarına gerektiği şekilde kurmalısın (büyüklerine danışabilirsin)
- Online’da güvenli ve çözülemeyecek şifreler kullanmalısın.
KİTAP-3
Kişisel Verilerini “Sen Koruyabilirsin”!
GÜVENLİ ŞİFRELER OLUŞTURMALISIN!
Bilgisayar, telefon ve tablet gibi kullandığın cihazlarda şifrelerini seçerken başkalarının tahmin edemeyeceği şifreler bulmalısın ve bu şifreleri kimseyle paylaşmamalısın.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- Kişisel bilgilerinin bulunduğu elektronik aletler (bigisayar, telefon, tablet v.b.) için güvenli şifre oluşturmalısın.
- Şifrelerde doğum tarihleri, tel ve ev kapı numaraları gibi bilgiler olmamalı.
- Şifrende hem küçük hem de büyük harfler bulunsun.
- Şifrede sayılar ve harfler karışık olsun, şifrende işaretlerde bulunsun.
- Şifren en az 8 karakter olmalı.
- Sonuç olarak, çözülmesi zor şifre kullanırsan güvende olursun.
- Öneri: bir anlamlı aklında kalacak cümle düşün onun baş harflerini küçük büyük harfler olarak kaydet, no ve işaret ilave et.
- Şifreleri yabancılarla paylaşmamalısın. Ancak acil durum için ebeveynlerin veya güvendiğin büyüklerinin şifreleri bilmelerinde yarar var.
- Elektronik aletleri kullanmadığın zaman kapalı (şifreli) olduğundan emin ol. Yoksa birisi senin adına haberin olmadan kullanabilir. Kötü amaç için kullanabileceklerini aklından çıkarma.
Çocukların Kişisel Verilerinin Korunması : YAŞINA UYGUN OLARAK TASARLANMIŞ ARAMA MOTORLARINI KULLANMALISIN.
Her zaman aynı arama motorunu ya da cihazda zaten yüklü olanı kullanmak zorunda değilsin. İnternette arama yaparken yaşına uygun olarak tasarlanmış arama motorlarını tercih edebilirsin. Böylece kişisel verilerini daha iyi koruyabilirsin.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- Yaşına uygun arama motorlarını kullan.
- Bunun için büyüklerinden yardım/öneri alabilirsin.
- Farklı arama motorları da kullanabilirsin.
- Böylece kişisel verilerini daha iyi korumuş olursun.
- Ve de güvende olursun.
YETİŞKİNLERE YÖNELİK SİTELERİ, UYGULAMALARI KULLANMAMALISIN.
İnternette bazı siteler/uygulamalar yetişkinler içindir. Bunları kullanmamalısın. Eğer kullandığın internet sitesi ya da uygulamaların sana uygun olup olmadığı konusunda şüphen varsa bir büyüğüne sormalısın.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- İnternette çok sayıda internet tarayıcısı bulunuyor.
- Aman yetişkinlere yönelik sitelerden uzak dur!
- Sitelerin sana uygun olup olmadığı konusunda büyüklerinden bilgi al.
- Tuzaklardan, yanlış bilgilerden uzak durmalısın
- Bu sitelere erişimi engellemelisin.
KULLANDIĞIN İNTERNET TARAYICISI AYARLARINI DÜZENLEMELİSİN.
İnterneti keyifli ve güvenli bir şekilde kullanmak için internet tarayıcısı (Firefox, Explorer, Google Chrome gibi) ayarlarını düzenlemelisin. Bunun için büyüklerinden de yardım isteyebilirsin. Bu sayede internette karşılaşmaman gereken şeylerden kendini koruyabilirsin.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- İnternette karşılaşmaman gereken sitelerden uzak durmanın bir başka yolu da var.
- İnternet tarayıcısı ayarlarını önerilen şekilde düzenlemelisin.
- Bilgin yoksa güvendiğin büyüklerinden yardım alabilirsin.
- Kendini güvende hissedersen internet kullanımın da çok daha keyifli olacaktır.
- Endişe ise zarar verir.
Çocukların Kişisel Verilerinin Korunması : İNTERNETTE AKLINA YATMAYAN BİR DURUMLA KARŞILAŞTIĞINDA GÜVENDİĞİN BİR BÜYÜĞÜNE HABER VERMELİSİN.
Herhangi bir aşamada şüphe uyandıran, mantıksız gelen, olağan dışı bir durumla karşılaştığında güvendiğin bir büyüğüne mutlaka haber vermelisin.
Çocuklara onların anlayacağı dilde anlatılmalıdır.
Şöyleki:
- İnternet kullanırken algıların açık olmalı!
- Normal olmayan bir durum ile karşı karşıya kalabilirsin.
- Her zamankinde farklı şüpheli bir konu karşına çıkabilir.
- Kullanımına göre mantıksız, alakasız bir görüntü olabilir.
- Kendince çözümler arama, araştırma yapma!
- Ne yapman gerektiğini biliyor musun?
- Hemen güvendiğin bir büyüğüne danışmalısın.
Çocuklara kendi kişisel verilerini korumaları konusunda bilgi verilmesi gerektiği gibi ebeveynler de çocuklarına kişisel verilerin kullanımı ile ilgili riskleri anlatmakla sorumludurlar.
Ebeveynlerin görevlerini Kişisel Verileri Koruma Kurulu şu şekilde özetlemiştir.
KİTAP-1 (EBEVEYN AÇISINDAN)
Çocuğum Güvende Mi?
- Çocuklarınızı bilgilendirin!
- Çocuklarınızı çevrimiçi ortamlarda yalnız bırakmayın!
- Çevrimiçi ortamlar bazen daha tehlikelidir!
- Çocuklarınıza kişisel verilerini kontrollü şekilde paylaşmaları gerektiğini anlatın.
- Çocuklarınıza çevrimiçi ortamlar ile gündelik hayattaki tehlikeler arasında bir fark olmadığını hatırlatın.
KİTAP-2 (EBEVEYN AÇISINDAN)
- Çocuğumun kişisel verisini ve mahremiyetini nasıl korurum?
- Çocuğunuza yönelik kişisel veri işleyen ürün ve hizmetlerin bilgilendirmelerini okuyun!
- İnternet tarayıcı ayarlarınızı kontrol edin!
- İndirdiğiniz uygulamalara verdiğiniz izinlerin farkında olun!
- Çocuklarınızın kişisel verilerini paylaşırken çok dikkatli olun!
- Güvenli şifreler kullanın!
KİTAP-3 (EBEVEYN AÇISINDAN)
- Çocuğum sosyal medya kullanıyor, kişisel verilerini nasıl koruyabilirim?
- İnternette veya çevrimiçi oyunlar sırasında belirli kişisel verileri vermemesi gerektiğini ona açıklayın. Bu yüzden adından ve soyadından ziyade bir takma ad kullanması daha iyidir.
- Kullandıktan sonra internet hesaplarınızdan çıkış yapmanın önemini açıklayın.
- Şifreleri seçmesinde ona rehberlik edin ve onları ifşa etmemeye teşvik edin.
- Küçük bir arama motoru kurun veya tarama verilerini toplamasını önlemek için “özel mod” a göz atmaya teşvik edin.
- Ona hesaplarını nasıl oluşturacağını ve onunla ne yapacağını öğretin.
- Sosyal ağların gizlilik ayarlarını zaman zaman kontrol edin.
- Bir akıllı telefonu varsa, uygulamaların yüklenmesi sırasında hazır bulunun.
- Bu noktada belirli bilgilere erişim sağlama ya da vermemeyi birlikte tartışın.
- Kullanım şartlarını hiçbir zaman okumadan kabul etmemeye teşvik edin.
- Çocuklarınızın internette kullandığı sitelerin güvenliğine bakın hangi verilerin toplandığını ve nasıl işlendiğini bilmenizde yarar var.
KİTAP-4 (EBEVEYN AÇISINDAN)
Çocuğum yanı başımda ne zarar görebilir ki demeyin!
- Çocuklarınızı çevrimiçi ortamlarda yalnız bırakmayın!
- Çevrimiçi ortamlar bazen daha tehlikelidir!
- Çocukların sosyal medya gizlilik ayarlarını kontrol edin!
- Çocuklarınızın kullandığı cihazlara dikkat edin!
- Dijital mahremiyetinizi koruyucu sistemler kullanın!
KİTAP-5 (EBEVEYN AÇISINDAN)
- Çocuklar bireydir ve kişisel verilerinin korunması hakkına sahiptir! 6698 sayılı kışısel verılerın korunması kanunu ıle belırlenen usul ve esaslara uygun hareket edın.
- Çocukların kişisel verilerini en az seviyede işleyin!
- Çocuklara özel aydınlatma sağlayın!
- Çocukların yaşını doğrulayacak sistemler kullanın!
- Çocukların kişisel verilerini işlerken veri güvenliğini sağlamaya yönelik teknik ve idari tedbirleri daha hassas bir şekilde ele alın!
- Çocukların “Kişisel Verilerin Korunması Hakkı”na saygılı olun!
İnternette dijital ortamlarda verilerin silinmesinin çok zor ve neredeyse imkansız olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Çocukların kendilerinin veya başkalarının onlar hakkında yayınladığı her türlü bilgi, buna kişisel verilerde dahil önümüzdeki birkaç yıl içinde hala ‘orada’ olacak olduğunu hatırlatın. Bunun bugün bir etkisi olmayabilir, ancak teknoloji gelişiyor, işlem seçenekleri artıyor ve bugünün verileri de gelecekte bu geliştirilmiş ortamların içinde yer alabilir.
Veri paylaşımında bu konuları göz önünde bulundurmakta çok yarar var.